Ruben Ladron de Gebara
Espainiako abiadura handiko trenaren ingurumen-balantze osoa
Espainiak munduko abiadura handiko trenbide-sare handienetan bigarrena du, Txinaren atzetik. Normalean, garraiobide jasangarria da, gasen emisioak eta energia-kontsumoa txikiak dituelako. Baina hori zenbakitan jartzeko saio gehienetan ez dira faktore guztiak kontuan hartzen. Kalkuluan azpiegitura eraiki eta mantentzearen karga ere kontuan hartzen badira, emaitzek oso zalantzan jartzen dute sarearen onura ekologikoa. Horrelako azpiegiturak planifikatzeko garaian, ezinbestekoa da ziklo osoa barne hartzea, erabakiak hartu aurretik.
Espainiako abiadura handiko trenaren (AVE) lehen linea 1992an jarri zen martxan, eta Madril eta Sevilla lotu zituen. Orduz geroztik, sarea asko handitu da, eta, gaur egun, ingurumen-profil konplexua du. Ingurumen-defizita linea berri bat eraikitzen denean hasten da, eraikuntzari eta mantentze-lanei lotutako inpaktuengatik. Hala ere, martxan jartzen denean, ingurumen-kargak konpentsatu dezake, baldin eta bidaiariek gehiago kutsatzen duten beste garraio-mota batzuk utzi eta abiadura handiko trena erabiltzen badute. Neurketaren emaitza inpaktu garbi negatiboa izateak ingurumen-onura adierazten du.
Baina hasierako ingurumen-defizita konpentsatzeko behar den denbora aldatu egiten da korridorearen arabera. Adibidez, Kataluniako korridoreak —sareko garraioaren zati handi bat— 7 eta 12 urte bitartean konpentsatuko du inpaktua. Iparraldekoak eta beste korridore batzuek, aldiz, garraio-dentsitate txikia dutenez, zenbait inpaktu ez dira inoiz konpentsatuko azpiegituraren bizitza erabilgarriaren barruan.
Faktore batzuk faltan
Aztertutako faktoreen artean, ibilgailu pribatuen okupazio-tasak eta ibilgailu elektrikoetarako trantsizioa daude. Okupazio-tasa handia denean, txikiagoak dira abiadura handiko trenaren bidez garraiatzeak sortzen dituen onurak. Eta errepideko garraio pribatua nagusiki elektrikoa denean ere, trenaren abantailak murriztu egiten dira, elektrizitatea iturri berriztagarrietatik elikatzen bada. Garraioak etorkizunean egin dezakeen eboluzioaren arabera, zenbait eszenatoki aztertu dituzte ikertzaileek.
“Abiadura handiko trenaren ingurumen-onurak murriztu egiten dira eskaera txikiko korridoreetan”
Espainiako AVEk inpaktua arinduko luke trafikoa modu kutsagarriago batzuetatik desbideratuko balu, baina ez ohiko trafikoa mantendu eta AVEn bidai-eskaera berriak sortuko balitu. Beraz, sarearen ingurumen-onura zalantzan jartzen da, bidaiari gutxi izaten baititu. Gaur egun, sareak ez du konpentsatzen errepide bidezko merkantzia-zirkulazioa. Abiadura handiko trenaren ingurumen-onurak nabariak dira hainbat urtez martxan egon ondoren, baina onurak murriztu egiten dira eskaera txikiko korridoreak gehitzen direnean.
CO2-emisioak murrizten badira ere, AVEk Espainian duen ingurumen-onura orokorra oso txikia da. Ordezko estrategiek ingurumen-onura handiagoak sor ditzakete, azpiegitura berriak eraikitzearen kostu eta eraginik gabe.
Munduko helburu klimatikoekin lerrokatzeko, arduradun politikoek AVE bezalako proiektu erraldoien ingurumen-ekarpen errealak ebaluatu behar dituzte. Halaber, beste estrategia eraginkor eta intentsibo batzuk hartu behar dituzte kontuan.